หันมาดูสังคมไทยของเรานี้ ตรวจดูซิว่า เราอยู่ในภาวะอย่างไร การที่สังคมมีปัญหาต่างๆ มากมายอย่างนี้ เมื่อดูกว้างๆ ก็เหมือนกับว่าสังคมของเราอยู่ในกระแสอันหนึ่งของโลก จะเรียกว่ากระแสอารยธรรมปัจจุบันก็ได้
กระแสนี้ไหลไปๆ แต่เมื่อมองให้ชัดก็เห็นว่ากระแสนั้นมีต้นแหล่งที่ไหลมา ไทยเรานี้เป็นฝ่ายที่รับกระแส
ดูต่อไปอีก เมื่อกระแสมาถึง ปรากฏว่าสังคมไทยเรานี้เป็นสังคมที่ไหลไปตามกระแส
การที่ไหลไปตามกระแสนั้น อาจจะเป็นด้วยตัวเองไปนิยมชมชอบ จึงตามเขาไป หรืออาจจะถูกพัดพา หมายความว่าถูกเขาครอบงำ เพราะตนไม่มีกำลังทรงตัว หรือไม่มีความสามารถที่จะรักษาตัวไว้ แต่ทั้งสองอย่างนั้นก็คือการขาดอิสรภาพ ไม่มีความเป็นอิสระ ไม่มีความเป็นตัวของตัวเอง
ท่ามกลางสภาพทั้งหมดนี้ ข้อที่สำคัญอย่างยิ่ง ก็คือ ไม่ว่าเราจะเต็มใจไหลไปตามกระแส หรือถูกกระแสพัดพาไปก็ตาม ความจริงก็คือเราไม่ได้มีส่วนร่วมในการที่จะปฏิบัติต่อกระแส ไม่ว่าจะเป็นการสร้างกระแส หันเบนกระแส หรือปรับปรุงแก้ไขกระแส เราไม่ได้ทำทั้งนั้น เราได้แค่ไปตาม หรือถูกพัดพา
ถ้าอย่างนี้ก็เท่ากับฟ้องว่า สังคมของเราไม่ได้มีส่วนในการสร้างสรรค์อารยธรรมเลย
ยิ่งกว่านั้น ถ้ากระแสนี้ไหลผิดทาง เมื่อเราไปตาม หรือถูกพัดพา เราก็อาจจะไปลงเหวกับเขาด้วย นั่นก็คือเสื่อมโทรมหรือเสื่อมสลายนั่นเอง