ถ้าเราอยากเจริญเราก็ต้องฝึกตัวเอง ถ้าเราจะพัฒนาชนบท พัฒนาบ้านเมืองข้างนอกตัว ก็ต้องพัฒนาตัวเราหรือชีวิตของเราขึ้นมาเป็นฐาน เราต้องมองงานยากเป็นแบบฝึกหัดที่จะทำ
ตอนนี้เราจะต้องทำสิ่งที่ไม่เคยทำ เช่น เราเป็นบัณฑิตอาสาสมัคร เราต้องเสียสละ เราต้องไปอยู่ในถิ่นที่ไม่สะดวกสบาย เราต้องไปอยู่ในถิ่นที่ห่างไกลญาติพี่น้อง ต้องไปพบคนแปลกใหม่ ถ้ามองให้ดีก็เป็นโอกาสดีครั้งใหญ่ที่จะได้ฝึก
(โอ้โฮ) ตอนนี้ดีเหลือเกิน เรากำลังอยากฝึก และกำลังต้องการโอกาสที่จะฝึก หายากเหลือเกินที่จะมีโอกาสได้ไปฝึกอย่างนี้ เราหานักหนา เรื่องโอกาสที่จะได้แบบฝึกหัด ตอนนี้เราได้แล้ว ก็ตั้งท่า ตั้งใจรับเลย
เมื่อเต็มใจอยากฝึก พอใจตั้งรับแล้ว ก็ก้าวออกไปอย่างงามสง่า เรี่ยวแรงกำลังจะเกิดขึ้น ความคิดจะแล่น ตามมาด้วยความอิ่มใจและความสุข
เป็นอันว่า เมื่อได้แบบฝึกหัด ใจก็ชอบ พอเปลี่ยนความต้องการอย่างนี้แล้ว ก็กลายเป็นดีไป พอใจตั้งรับแล้ว ก็เต็มใจทำ แล้วก็ทำด้วยความสุข พอทำด้วยความสุข ใจก็มุ่งไปทำเต็มที่ ทีนี้ งานก็ได้ผล พร้อมกับคนก็เป็นสุข
งานก็ได้ผล ก็คือ เมื่อเราทำด้วยความเต็มใจ ก็ตั้งใจทำ จึงทำได้ดี คนก็เป็นสุข เพราะเมื่อเต็มใจทำ ต้องการทำ เราได้สนองความต้องการนั้น เราก็เป็นสุข ใจก็เป็นสุข ฉะนั้น จึงเป็นเรื่องของการที่ต้องพัฒนาคนไปด้วย
การพัฒนาแบบนี้จะทำให้การพัฒนาประเทศชาติได้ผลดี เพราะว่าในการพัฒนาประเทศชาติด้วยการไปทำงานในชนบท และในการพัฒนาชนบทนั้น เราพัฒนาตัวไปด้วย และเป็นการไปสอนด้วยตัวอย่างของตัวเราเอง
การพัฒนามนุษย์ เป็นแกนสำคัญของการพัฒนาประเทศชาติ โดยเฉพาะชนบท เราจะไปพัฒนาแต่สิ่งภายนอกคงไม่ไหวแน่ เพราะมีแต่จะพอกพูนปัญหาของการพัฒนาเรื่อยไป ต้องให้คนพัฒนาโดยสอดคล้องกับสภาพแวดล้อม และให้สิ่งที่พัฒนานั้นเกิดจากคนที่พัฒนา และเกิดจากการพัฒนาในตัวคน แล้วคนก็จะกลายเป็นผู้สร้างสรรค์สิ่งเหล่านั้นขึ้นมาอย่างถูกต้อง เพราะ ว่าการพัฒนาที่แท้ข้างนอกเป็นผลจากการพัฒนาในตัวคน
พูดให้เป็นหลักง่ายๆ ว่า การพัฒนาชุมชนสังคมประเทศชาติจะได้ผลเป็นอย่างไรนั้น ก็มีสภาพการพัฒนาในตัวคนนี่แหละ เป็นรูปเค้า และเป็นเครื่องบ่งชี้
การที่บัณฑิตอาสาสมัครไปทำงานแบบนี้ เป็นการพัฒนาตัวเองไปด้วยก่อนพัฒนาอะไรอื่นๆ งานที่ทำจะเป็นผลสืบจากการพัฒนาในตัวเขาเอง ซึ่งจะสอดคล้องกันหมด ตัวคนเองก็มีความสุข และชีวิตก็สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงด้วย เพราะฉะนั้นจะต้องสร้างจิตสำนึกในการศึกษา คือจิตสำนึกในการฝึกตนไว้
คนที่มีความต้องการแบบนี้ คือใฝ่ฝึกตนอย่างนี้ จะมีความสุขง่าย สันโดษก็ทำให้สุขง่ายอยู่แล้ว พอมีนิสัยในการฝึกตนก็สุขง่ายมากขึ้นไปอีก พอเจออะไรปั๊บ ก็มองด้วยการที่จะเรียนรู้ เห็นเป็นโอกาสที่จะได้ฝึกเพิ่มอีก พอจะต้องทำ ก็มองเป็นแบบฝึกหัดทันที ต่อไปก็มองสิ่งต่างๆ ด้วยท่าทีของการเรียนรู้