คำนำ

ก่อนอื่น ผมขอกราบขอบพระคุณพระเดชพระคุณท่านเจ้าคุณอาจารย์ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต) เป็นอย่างสูง ที่ท่านไม่เพียงแต่เป็นแรงบันดาลใจของผมในการศึกษาพระธรรมวินัย หากยังเมตตาผมอย่างมาก ตลอดระยะเวลา ๑๐ กว่าปีที่ผมรู้จักท่านมา ตั้งแต่ผมได้มีโอกาสกราบนมัสการท่านครั้งแรก สมัยที่ผมบวชเป็นพระในพระพุทธศาสนาเถรวาทไทย ระหว่าง พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๓ ทุกครั้งท่านเจ้าคุณอาจารย์มีความกรุณาเป็นอย่างยิ่งในการตอบปัญหาอันมากมายของผมเกี่ยวกับพระธรรมวินัย

แม้กระทั่ง เมื่อผมลาสิกขาแล้ว และขณะศึกษาต่อในระดับปริญญาโทและเอก ผมก็ยังมีความสนใจมากในการศึกษาพระพุทธศาสนาตามแนวหนังสือ “พุทธธรรม” ของท่านเจ้าคุณอาจารย์ ทั้งยังรู้สึกตลอดมาว่า ยิ่งศึกษา “พุทธธรรม” และหนังสืออื่นๆ ของท่าน ก็ยิ่งทวีความประทับใจและความซาบซึ้งมากขึ้นในแนวความคิดและวิธีการอธิบายของท่านเจ้าคุณอาจารย์ เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา กอปรกับความสนใจที่มากขึ้นตามลำดับในการศึกษาพระธรรมวินัยที่บรรจุไว้ในพระบาลีและความเป็นเถรวาทในเชิงศาสนศึกษาและวัฒนธรรมศึกษา ด้วยเหตุนี้ ผมจึงตัดสินใจที่จะศึกษาผลงานและบทบาททางสังคมของท่านในระดับลึก โดยทำวิจัยระดับปริญญาเอกเกี่ยวกับท่านเจ้าคุณอาจารย์ในฐานะเป็นพระเถรวาทที่พยายาม “รักษา” พระธรรมวินัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเกิด “กรณี” หรือปัญหาทางศาสนาขึ้นในสังคมไทย

ระหว่างทำงานวิจัยชิ้นนี้ช่วงปี พ.ศ. ๒๕๔๔-๒๕๔๗ ผมได้มีโอกาสสัมภาษณ์ท่านเจ้าคุณอาจารย์เชิงลึกถึง ๗ ครั้ง งานวิจัยดังกล่าว มีบทหนึ่งที่เกี่ยวกับปัญหาการบวชภิกษุณีเถรวาทในเมืองไทยด้วย

นับแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๗ ทางมหาวิทยาลัยลีดส์ ประเทศอังกฤษ ได้รับผมเป็นอาจารย์ประจำ ผมได้มีโอกาสทำวิจัยและสอนเกี่ยวกับบทบาทของผู้หญิงในพระพุทธศาสนาเถรวาท ทั้งยังมีโครงการวิจัยเกี่ยวกับปัญหาการบวชภิกษุณีเถรวาทในเมืองไทยและบทบาทของแม่ชีไทยหลายโครงการอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน เป็นเหตุให้ยังคงได้โอกาสกราบนมัสการท่านเจ้าคุณอาจารย์เพื่อสัมภาษณ์เพิ่มเติม

ในสุดท้าย เมื่อเห็นว่า ท่านเจ้าคุณอาจารย์ให้ข้อมูลมากมายและน่าสนใจ ผมจึงกราบเรียนปรึกษาท่านว่า น่าจะเผยแพร่การสัมภาษณ์บางส่วน วัตถุประสงค์ขณะนำเสนอมีสองข้อด้วยกัน คือ

๑. ตอนทำวิจัยอันเนื่องด้วยปัญหาการบวชภิกษุณีเถรวาทในเมืองไทย และบทบาทของแม่ชีไทย เห็นว่า บางครั้งมีคนอ้างท่านเจ้าคุณอาจารย์ในลักษณะต่างๆ โดยการหยิบคำพูดของท่านมาโดยมิได้พิจารณาบริบทอย่างทั่วถึง หรือไม่ตลอดสาย บ่อยครั้งถึงกับสรุปท่าทีของท่านในเรื่องนี้อย่างไม่ครบถ้วน และที่ร้ายกว่านั้น ถึงขั้นบิดเบือนข้อมูลจริง

ด้วยเหตุนี้ ผมจึงเห็นว่า จะยังประโยชน์อย่างยิ่ง ถ้าสามารถรวบรวมคำอธิบายของท่านเจ้าคุณอาจารย์เกี่ยวกับปัญหาการบวชภิกษุณีเถรวาทในเมืองไทยและบทบาทของแม่ชีไทย พร้อมกับแนวความคิดของท่านเกี่ยวกับความเป็นเถรวาทที่มีความสำคัญในบริบทนี้ให้ครบถ้วน เมื่อเห็นขาดการอธิบายที่ไหนหรือมีคนติท่านหรือสรูปท่านเกี่ยวกับเรื่องนี้ผิด ผมก็ได้สัมภาษณ์ท่านเจ้าคุณอาจารย์เพิ่มเติม เพื่อช่วยให้เกิดความเข้าใจในประเด็นเหล่านี้มากขึ้น

๒. เมื่อเห็นว่า ท่านเจ้าคุณอาจารย์มีความอุตสาหะวิริยะ ได้เอาใจใส่ให้ข้อมูลความรู้ความเข้าใจในเรื่องเหล่านี้อย่างมาก และยังได้เสียสละเวลาอันมีค่ายิ่งของท่าน ในการตอบคำถาม แม้ว่าผมหาวิธี “share (แบ่งปัน)” ข้อมูลเหล่านี้กับผู้ที่สนใจเรื่องนี้ โดยการเขียนวิทยานิพนธ์และบทความทางวิชาการ ส่งพิมพ์ในวารสารวิชาการต่างๆ ที่เป็นภาษาอังกฤษ กระนั้น ผมเห็นว่า ยังเป็นการเผยแพร่เฉพาะในวงจำกัด เพราะฉะนั้น การเผยแพร่ในรูปแบบหนังสือนี้ ย่อมมีประสิทธิภาพมากกว่า

ในการรวบรวมครั้งนี้ ไม่เพียงแต่การสัมภาษณ์ท่านของผมเท่านั้น หากยังได้ค้นหาการสัมภาษณ์เพิ่มเติม ที่มีคณะอื่นมาสัมภาษณ์ท่านเกี่ยวกับเรื่องนี้ด้วย

เมื่อรวบรวมเสร็จแล้ว ผมจึงได้ถวายบทถอดความยาวประมาณ ๖๕ หน้าแก่ท่าน พร้อมกับคำถามและ Comments เพิ่มเติมแนบไปด้วย เพื่อขออนุญาตท่านเจ้าคุณอาจารย์ได้ตรวจทาน และพิมพ์เผยแพร่

เมื่อท่านเจ้าคุณอาจารย์ติดต่อและให้ผมดูต้นฉบับใหม่ที่ท่านได้ปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมเพื่อความสมบูรณ์จนมีขนาดมากกว่า ๖ เท่าของบทถอดความเดิมที่ผมถวายไปนั้น ยิ่งสร้างความประทับใจและซาบซึ้งใจในความเมตตาและความเอาใจใส่ของท่าน และเห็นคุณค่าของเนื้อหาหนังสือนี้มากยิ่งขึ้น

สุดท้ายนี้ ขอขอบคุณคุณนริศ จรัสจรรยาวงศ์ เพื่อนสหธรรมิกของผม ที่สละเวลานำผมไปกราบนมัสการท่านเจ้าคุณอาจารย์หลายครั้ง พร้อมทั้งมีส่วนร่วมในการเตรียมและร่วมสัมภาษณ์ท่านเจ้าคุณอาจารย์ อีกทั้งขอขอบพระคุณอาจารย์ธนภณ สมหวัง (มหาวิทยาลัยศรีปทุม) คุณสุทธิรักษ์ สุขธรรม แห่งธรรมสภา และ ขอบใจคุณพฤกษา สุขธรรม สำหรับการถอด เทป นอกจากนี้ขอขอบคุณ คุณอัจฉราวรรณ Seeger ภรรยาของผมสำหรับความช่วยเหลือในการเตรียมคำถามเพื่อสัมภาษณ์ท่านเจ้าคุณอาจารย์ตั้งแต่ผมยังเป็นนักศึกษาปริญญาเอก

ผมดีใจอย่างยิ่งที่ได้เห็นหนังสือเล่มนี้สู่บรรณพิภพ ทั้งมั่นใจเป็นอย่างยิ่งว่า เนื้อหาจักให้ประโยชน์มหาศาลสำหรับคนที่สนใจศึกษาพระธรรมวินัย ความเป็นเถรวาท เพศภาวะในเถรวาท และบทบาททางศาสนาของแม่ชีไทย

ด้วยความซาบซึ้งในเมตตาของท่านเจ้าคุณอาจารย์

Dr Martin Seeger

University of Leeds, UK

20 October 2010