26 กรกฎาคม 2543
วัดญาณเวศกวัน
ถาม : กระผมจะเกษียณอายุราชการในเดือนกันยายนนี้ ได้เคยอ่านหนังสือของพระเดชพระคุณมาหลายแห่ง โดยเฉพาะเรื่องการปฏิบัติธรรมให้ถูกทาง การเป็นฆราวาสก็สามารถจะปฏิบัติธรรมได้อย่างถูกต้องจริงหรือไม่? ท่านอาจารย์ได้กล่าวถึงสองหัวข้อใหญ่ๆ คือ ศีล สมาธิ ปัญญา และอีกมุมหนึ่งคือ ทาน ศีล ภาวนา
ผมอยากจะได้รับคำอธิบายให้เป็นคำง่ายๆ แจ่มแจ้ง สำหรับชาวบ้านหรือที่เรียกว่าฆราวาส หรือสำหรับหมอที่จะเกษียณแล้วนี้ จะทำอย่างไรต่อชีวิต ไม่จำเป็นว่าจะต้องสวดมนต์ทุกวัน จะต้องนั่งสมาธิทุกวัน อยากจะหาคำอธิบายที่ให้คนธรรมดาทั่วไปสามารถถือเป็นหลักปฏิบัติได้ว่า เราเป็นคนธรรมดา ไปทำงานก็ยังปฏิบัติตามหลักพระพุทธศาสนาได้ตลอดเวลา ไม่ใช่เป็นไปตามทฤษฎี ทำอย่างไรถึงจะอธิบายง่ายๆ สำหรับคนที่จะใช้ชีวิตที่ต้องไปงานสังคม ไปงานแต่งงาน ไปงานศพ จะต้องไปปาร์ตี้ แต่ดำเนินการเป็นชาวพุทธที่ดีได้อย่างไร ในฐานะคฤหัสถ์ที่สนใจอยากจะทำตัวเป็นคนที่ดี หรือทำให้สังคมดี
ตอบ : ขอพูดถึงถ้อยคำสักนิดหนึ่ง คุณหมอพูดถึงสมาธิ สมาธินี่เป็นตัวอย่างของการที่บางทีเราไปหลงติดในความหมายแง่ใดแง่หนึ่ง จะต้องแยกระหว่าง สมาธิโดยรูปแบบ กับสมาธิโดยสาระ