สามัคคีเป็นหลักสำคัญในพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าทรงย้ำว่า ความสามัคคีของหมู่ให้เกิดสุข ซึ่งเราส่วนมากเคยได้ยินได้ฟัง หลายท่านจำบาลีพุทธภาษิตได้ว่า "สุขา สงฺฆสฺส สามคฺคี"

การที่หมู่ชนอย่างพระสงฆ์จะมีความสามัคคีได้ ก็ต้องมีหลักความประพฤติรองรับ

หลักความประพฤติพื้นฐานก็คือ วินัย ได้แก่ การจัดสรรระเบียบความเป็นอยู่ ระบบความสัมพันธ์กันในสังคม

วินัยเป็นฐานล่างในการทำให้เกิดความสามัคคี คนในสังคมประเทศชาติต้องมีวินัย เมื่อมีความประพฤติไปกันได้โดยอยู่ในระเบียบวินัยแล้ว ความสามัคคีก็เกิดขึ้นได้

ต่อจากนั้นก็เป็นขั้นของธรรม คือ คุณความดีในจิตใจ เช่น ความรัก เมตตา ความมีไมตรี ความเอื้อเฟื้อเกื้อกูลช่วยเหลือกัน

ดังจะเห็นได้ในพระพุทธศาสนานี้เองว่า เบื้องต้นพระพุทธเจ้าทรงตั้งสังฆะ คือหมู่สงฆ์เมื่อพระมาอยู่ร่วมกัน พระองค์ก็ทรงจัดการให้มีความสามัคคี เพราะถ้าไม่มีสามัคคี สงฆ์ที่อยู่ร่วมกัน ก็แตกกระจัดกระจาย อยู่ร่วมกันไม่ได้